energietransitie notitie #13/2025
Dit is de dertiende editie van energietransitie notitie - een sectie in RZ Notes over actuele ontwikkelingen in de Nederlandse energietransitie met focus op de publieke sector en de politiek.
Decentrale ontwikkeling energiesysteem
Nieuws uit Den Haag
Uiteraard stukken rondom het debat over de Wet collectieve warmtevoorziening op 10 juni en 19 juni, en een interessante brief over het energiesysteem, een net zo interessant stuk over de (ruimte voor) industrieclusters, en een geheim stuk:
Vierde nota van wijziging inzake Regels omtrent productie, transport en levering van warmte (Wet collectieve warmte)
Voorlichting van de Afdeling advisering van de Raad van State over het gewijzigd amendement van de leden Grinwis en Bontenbal over doorzettingsmacht voor verenigingen van eigenaren voor een aansluitovereenkomst op een collectieve warmtevoorziening.
Decentrale ontwikkeling van het energiesysteem. Meer hierover hieronder.
Vertrouwelijke informatie over windenergie op zee. Structuurvisie Windenergie op Zee (SV WoZ). Erg benieuwd waar dit over gaat maar het is nooit een goed teken als een energietransitie document vertrouwelijk is.
De schade valt mee wat betreft controversieel verklaren van energietransitie dossiers in de demissionaire periode van dit kabinet: Besluitenlijst procedurevergadering extra procedurevergadering commissie K&GG (groslijst controversieel verklaren) op 19 juni 2025. Het aantal controversiële dossiers is laag en behalve het "Definitief ontwerp-Klimaatplan 2025-2035" lijken mij de meeste controversiële dossiers niet essentieel.
In ander nieuws:
Maatschappelijke Alliantie doet dringende oproep aan kabinet: ‘Niets doen is geen optie’. Volgens de alliantie wordt verduurzaming te vaak gezien als een belemmering voor welvaart, bestaanszekerheid en autonomie, maar is het tegendeel waar. Helemaal mee eens.
Maatregelen om het Noord-Hollandse stroomnet te beschermen. Een mooie euforische beschrijving van TenneT dat er weer een regio op slot gaat. Op zich niets nieuws maar nu dan ook formeel. En een paar dagen eerder: Grote uitbreidingsprojecten hoogspanningsnet Utrecht, Gelderland en de Flevopolder duren langer dan gepland. Het gaat niet goed met de infrastructuur.
Decentrale ontwikkeling energiesysteem
Het kabinet wil sterker inzetten op de decentrale ontwikkeling van het energiesysteem. In de kamerbrief decentrale ontwikkeling van het energiesysteem worden drie ambities geschetst: (1) vraag en aanbod op elk schaalniveau beter in balans brengen, (2) een sterkere samenhang organiseren tussen energie en ruimtelijke ordening, en (3) regie voeren vanuit sociaal-maatschappelijk perspectief. Geen verassing. Over het tweede punt heb ik een langere tekst in voorbereiding.
Het kabinet benadrukt dat decentrale opwek en opslag van energie niet alleen het net ontlasten, maar ook bijdragen aan leveringszekerheid, lokale autonomie en ruimtelijke kwaliteit. Tegelijkertijd vraagt dit om andere vormen van sturing, nieuwe verdienmodellen en gerichte ondersteuning voor lokale overheden en initiatieven. Benadrukt worden digitalisering, financiering, en professionalisering als cruciale randvoorwaarden voor de decentrale ontwikkeling van het energiesysteem.
Er staat heel veel in deze brief. Veel details, maar daartussen verstopt ook wel wat richtinggevende uitspraken. De meeste geschetste oplossingsrichtingen zijn niet verassend maar ook niet erg overtuigend; een beetje subsidie hier, wat aanpassing van regelgeving daar, een verder onderzoekje, een verkenning, en aandacht geven aan dit en dat. Wat vooral opvalt is dat niets uitgesloten wordt. Er worden geen keuzes gemaakt over wat het Rijk niet gaat doen. Jammer, want zoals ik eerder schreef, soms is minder doen meer bereiken.
Governance van de (decentrale) energietransitie
Samen met de medeoverheden werkt het kabinet aan de oprichting van een nieuw nationaal programma voor het energiesysteem. Hierin worden onder meer het Nationaal Programma Regionale Energiestrategie (NP RES), het Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie (NP LW), en het Samenwerkingsprogramma Integraal Programmeren Energiesysteem (SP IPE) samengebracht. Het nieuwe programma beoogt de medeoverheden efficiënter te ondersteunen en te ontzorgen. In dat kader worden ook de rollen van RES-regio’s en energyboards tegen het licht gehouden. Het doel hierbij is om in te zetten op regionale samenwerking en geen nieuwe bestuurslaag te creëren.
Gevoelsmatig lijkt mij een geconsolideerd nationaal programma een goed idee. Maar op de nut en noodzaak hiervoor wordt in de brief niet ingegaan. Mij is nog steeds niet duidelijk waar de bestaande programma’s tekort schieten en hoe een samenvoeging deze tekortkomingen kan corrigeren. Ik hoor graag argumenten.
Leesvoer
- Gerritsen, M. 2025. The Spatial Dimension of Energy Governance: Examining the Evolution of Regional Strategies, Experimentalism, and Cross-Sectoral Planning Dynamics in the Netherlands. In samenvatting: Ruimtelijke ordening van energie in transitie: De Regionale Energiestrategie en de groeiende behoefte aan strategische ruimtelijke energieplanning in Nederland
Vacatures
Geïnteresseerd in de energietransitie en werken in de publieke sector als adviseur of interim professional? Voor mijn team bij BMC ben ik op zoek naar medior en senior adviseurs op thema’s als netcongestie, warmtetransitie en meer. E-mail voor meer informatie.