energietransitie notitie #15/2025
Werk maken van de energietransitie.
Dit is de vijftiende editie van energietransitie notities - een sectie in RZ Notes over actuele ontwikkelingen in de Nederlandse energietransitie met focus op de publieke sector en de politiek.
Werk maken van de energietransitie
Samen met mijn collega’s van de BMC expertiselijn energietransitie en van data en dienstverlening heb ik in de afgelopen maanden in opdracht van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) een onderzoek uitgevoerd naar de kwantitatieve en kwalitatieve personeelsbehoefte bij gemeenten voor de energietransitie. Het rapport is nu gepubliceerd. Mijn korte samenvatting hier. Hieronder integraal het nieuwsbericht van de VNG:
Energietransitie vraagt investering in organisatie
vrijdag 11 juli 2025
Gemeenten werken hard aan betrouwbare, betaalbare en duurzame energievoorzieningen voor hun inwoners. Dit is een grote opgave die veel vraagt van de medewerkers van gemeenten. Daarom is het cruciaal dat gemeenten langjarige financiële zekerheid krijgen, om voldoende personele capaciteit op te bouwen.
Investeren in mensen, kennis en organisatiekracht
Het ontwikkelen van een betrouwbare, betaalbare en duurzame energievoorziening voor inwoners betekent dat gemeenten moeten kunnen investeren in de uitvoering, zowel in mensen als in kennis en organisatiekracht. Dat is nodig voor de noodzakelijke uitbreiding van hun teams en om te kunnen samenwerken in regionale netwerken en in te zetten op kennisdeling.
Personeelsbehoefte
Een recent onderzoek van BMC (pdf, 2,2 MB), in opdracht van de VNG, bevestigt dit: 146 gemeenten die deelnamen aan dit onderzoek schetsen een situatie van groeiende personele druk door toegenomen complexiteit. Daarbij bestaat de behoefte om meer structureel de kennis en kunde van personeel vast te houden. Het gebrek aan duidelijkheid over structurele financiering voor capaciteit en kennisontwikkeling belemmert dat.
Ook blijkt uit het onderzoek dat de energietransitie een structurele en groeiende capaciteit vraagt. Ruim 81% van de gemeenten geeft aan dat meer personeel nodig is om de taken goed uit te voeren. Veel gemeenten geven aan dat in de komende jaren met name op het gebied van de warmtetransitie en het ontwikkelen van het lokale en regionale energiesysteem uitbreiding nodig is.
Kennisontwikkeling
Driekwart van de gemeenten ervaart dat de energietransitie ook veel (nieuwe) kennisontwikkeling en competenties van medewerkers vraagt. De VNG herkent het signaal en bouwt voort op de bestaande ondersteuningsstructuren van de nationale programma’s NP RES en NPLW en de uitvoeringsondersteuning die we zelf organiseren voor gemeenten. Maar ook hier moet meer financieringsruimte voor gemeenten zelf komen.
Nieuws uit Den Haag (en Brussel)
Ik laat de aangenomen Warmtewet (Wcw) verder onbesproken. Er zijn voldoende deskundigen die in de media al goede analyses en commentaren hebben gegeven. Ik volsta met de conclusie dat het goed is dat de wet er eindelijk is en dat het wachten en de bijbehorende onzekerheid nu voorbij zijn. Verder vooral nieuws over minder doen:
CO2-heffing industrie. Over hoe het kabinet de motie gaat uitvoeren. Duidelijk met tegenzin. Goede uitleg van de eventuele financiële gevolgen door Peter Treffer op Mastodon.
De ontwikkeling van geothermie (aardwarmte). Over de uitdagingen aan aanbod en vraagzijde waarbij het oplossen van de vraag over de schutting naar de gemeenten wordt gegooid (want Warmteprogramma). In 2024 werd 10 procent meer aardwarmte geproduceerd dan het jaar ervoor. Ambities voor 2030 lijken volgens TNO haalbaar, die op lange termijn niet. Maar, gemiddeld (60-70%) brede steun voor het toekomstig gebruik van de diepe ondergrond, met name om energie betaalbaar te houden en onafhankelijk te blijven van het buitenland.
Publicatie Programma Aansluiting Wind op Zee (VAWOZ) - Eemshaven. De tracés zijn gekozen. Voor een opdracht bij de gemeente Beverwijk behartig ik de strategische belangen van die gemeenten in VAWOZ 2031-2040 waarvan het besluit medio volgend jaar volgt. Wel deze week wat media aandacht gekregen: ’Leefbaarheid staat hier al onder druk’. Heemskerk, Beverwijk en Zaanstad uiten hun zorgen over hoogspanningsnetwerk: ’Kies voor tracé rond Purmerend’. Wel benieuwd hoe dit verder gaat want de doelen zijn naar beneden bijgesteld: Het Windenergie Infrastructuurplan Noordzee: Structuurvisie Windenergie op Zee (SV WoZ).
Voortgang waterstofbeleid. Het gaat niet soepel.
Klimaatvisie
Nieuw advies van de Wetenschappelijke Klimaatraad (WKR): ‘Vaart maken met visie’. In het advies werkt de WKR uit hoe een toekomstvisie op een klimaatneutrale en klimaatbestendige samenleving bijdraagt aan consistent langetermijn-klimaatbeleid. De WKR constateert dat de klimaatdoelen uit zicht raken, het huidige klimaatbeleid te veel gericht is op de korte termijn en dat in de samenleving een luide roep om perspectief en houvast klinkt. Om dit te ondervangen zou de regering met een Klimaatvisie moeten komen:
Langetermijn-tijdshorizon: een toekomstvisie schetst een beeld van de samenleving van minimaal 25 jaar vooruit, op basis van een doorkijk van tenminste 100 jaar vooruit, en maakt richtinggevende keuzes mogelijk in het hier en nu.
Samenhang: een toekomstvisie benut kansen en lost knelpunten op tussen mitigatie- en adaptatiedoelen en tussen klimaatdoelen en andere beleidsdoelen.
Invoelbaarheid: een toekomstvisie biedt duidelijkheid en maakt de voordelen en uitdagingen van een klimaatneutrale en klimaatbestendige samenleving invoelbaar.
Leesvoer
Beter sturen op de grote fysieke opgaven van Nederland. Naar bewust prioriteren, beter uitvoeren en nieuw elan. Een ingezonden artikel (lees marketing) van mijn concurrenten bij Eiffel in Binnenlands Bestuur. Ondanks ‘name-dropping’ een interessante tekst.
How does geothermal energy work, and why don’t we use it more?
Despite having huge amounts of heat beneath our feet, geothermal provides just 0.3% of the world's electricity. Hannah Ritchie. Sustainability by numbers, 30 juni 2025.
De upgrade die Nederland nodig heeft. Wat als we ons land zouden besturen zoals Amazon, met de beslissingskwaliteit van een tech-gigant, maar de democratische waarden van Nederland. Tom de Bruyne, 21 juli 2025.
Waarom de aanleg van 48 kilometer Zeeuws stroomnet zo lang duurde. Zestien jaar duurde de aanleg van de hoogspanningslijn tussen Borssele en Rilland. NRC, 18 juli 2025.
Vacatures
Geïnteresseerd in de energietransitie en werken in de publieke sector als adviseur of interim professional? Voor mijn team bij BMC ben ik op zoek naar medior en senior adviseurs op thema’s als netcongestie, warmtetransitie en meer. E-mail voor meer informatie.