energietransitie notitie #5/2025
Veel beweging op kernenergie
Dit is de vijfde energietransitie notitie - een nieuwe sectie in RZ Notes over actuele ontwikkelingen in de Nederlandse energietransitie met focus op de publieke sector en de politiek.
Nieuws uit Den Haag
- Tweede Kamer wil RES Regioâs afschaffen. Als ik tien jaar geleden een samenwerkingsvorm voor overheden in de energietransitie had moeten bedenken, zou ik zeker niet de RES in zijn huidige vorm hebben geadviseerd. Dit vanwege het argument van een âextra en onduidelijke bestuurslaagâ. Maar het werkt. De RES biedt ruimte voor regionale dynamiek en context. Het is typisch voor dit kabinet dat een motie van een VVD-Kamerlid, die sterk wordt ontraden door een VVD-minister, uiteindelijk toch wordt aangenomen. Zie ook de FAQ hierover van het NP RES.
Stand van zaken kernenergie
Naast de al geplande twee kerncentrales zet het huidige kabinet in op de bouw van nog eens twee extra kerncentrales. Recentelijk zijn vijf documenten naar de Tweede Kamer gestuurd die de voortgang op verschillende aspecten van deze plannen beschrijven. Wat deze collectie van documenten laat zien, is vooral de enorme complexiteit van het plan. Dit gaat ons nog heel lang bezighouden.
Eerste bevindingen gebiedsverbinder Kernenergie
Op 29 januari 2025 presenteerde Raymond Knops, de aangestelde gebiedsverbinder, zijn eerste advies in het document Eerste bevindingen gebiedsverbinder Kernenergie. Hij benadrukt het belang van regionale betrokkenheid bij het besluitvormingsproces, vooral vanwege de spanningen tussen de behoefte aan ruimte en de vereisten van projecten voor de energietransitie. Knops adviseert een integrale regionale visie, de oprichting van een gezamenlijke stuurgroep, bredere publieke participatie en consistente communicatie. Niet een verassend advies.
Voornemen oprichting deelneming voor kernenergie
In een kamerbrief van 5 februari 2025 schetst de minister het plan om een publieke entiteit op te richten voor de bouw en exploitatie van kerncentrales. De overheid ziet een sterke publieke rol als essentieel, omdat marktpartijen niet bereid zijn de risico's en kosten van dergelijke projecten te dragen. Hiervoor wordt een aparte projectorganisatie opgericht. Het is opvallend dat een VVD-minister, bekend om het âlaat het aan de markt overâ-principe, nu kiest voor een stevige publieke rol. Een verstandige keuze wellicht, en passend binnen de trend van een groeiende rol voor de overheid, zoals ook zichtbaar bij de Wet collectieve warmtevoorziening, regionale warmtebedrijven en publieke deelname in duurzame energieprojecten.
Voortgang Programma Small Modular Reactors
De kamerbrief van 4 februari 2025 beschrijft de voortgang van het programma voor Small Modular Reactors (SMR's). Dit programma loopt parallel aan de vier geplande conventionele kerncentrales en richt zich op drie hoofdlijnen: simulaties van SMR-realisatie met stakeholders, het in kaart brengen van het potentieel van SMR's in het energiesysteem en het ontwikkelen van een brede visie op SMR's. Hoewel SMR's momenteel veel aandacht krijgen, is de daadwerkelijke voortgang nog beperkt. Er zal vast wel een rol zijn voor SMRâs in de toekomst maar het is mij nu nog veel te veel een panacee-hype.
Voortgang nucleaire kennis- en innovatie-infrastructuur
De kamerbrief van 4 februari 2025 richt zich op het versterken van de nucleaire kennisbasis. De overheid investeert in het Meerjarig Missiegedreven Innovatieprogramma Kernenergie, dat zowel de Human Capital Agenda als het Kennis- en Innovatieprogramma omvat, om een sterk nucleair ecosysteem te creëren. Een inventarisatiestudie laat zien dat de sector zal moeten groeien naar 3000-4000 fte. Een paar jaar geleden voerde ik een opdracht uit in Duitsland, waarbij het doel was om opleidingen in de nucleaire sector op te zetten. In dit geval ging het echter specifiek om het afbouwen van kerncentrales. Ook dat is namelijk een taak waarvoor decennialang kennis en expertise vereist zijn.
Niet maar stiekem toch eigenlijk wel uitsluiten van Eemshaven
Op 11 februari 2025 is de Tweede Kamer geĂŻnformeerd over het advies van de landsadvocaat met betrekking tot de mogelijke vestiging van twee nieuwe kerncentrales in de Eemshaven. Het kabinet erkent de gevoeligheden in Groningen en de bestaande politieke wensen om de Eemshaven niet als locatie te overwegen. Echter, volgens het advies van de landsadvocaat is het juridisch niet haalbaar om de Eemshaven vooraf uit te sluiten van de MER-procedure zonder onaanvaardbare juridische risico's te lopen. Weer een mooi voorbeeld van noodzakelijke maar onnodig rigide procedures.
Absurditeit van de week
Opwarmen bodem aspergepercelen in gang gezet. Een aspergeteler verwarmd de bodem om asperges âuit winterslaapâ te halen en op juiste moment te kunnen oogsten. Ik verdedig vaak de absurde situaties die tijdens de energietransitie ontstaan. Deze zijn deels onvermijdelijk en vrijwel altijd tijdelijk. Denk bijvoorbeeld aan het opladen van elektrisch bouwmaterieel met dieselgeneratoren of het gebruik van biomassa voor warmtenetten. Maar ditâeen deel van de agrarische sector waar de noodzaak voor transitie blijkbaar nog niet eens is doorgedrongenâis ronduit absurd en niet goed te praten. Alsof landbouw en veeteelt nog niet schadelijk genoeg zijn.
Vacatures
Twee vacatures in mijn energietransitie groep bij BMC. Interim- en advieswerk voor de publieke sector: